[Αλβανοκοσοβική δραματική ταινία του 2021, σε σενάριο και σκηνοθεσία της Blerta Basholli]
Υπάρχει ένα είδος ταινιών, όπως η εν λόγω, που συνήθως αποφεύγω. Ο βασικότερος λόγος είναι το γεγονός ότι η θεματική τους είναι τόσο φορτισμένη συναισθηματικά, ιδεολογικά, ώστε εκ των πραγμάτων η φόρμα έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Ο σκηνοθετικός τρόπος αποδεικνύεται συνήθως παρακολουθηματικός, όχι απλά ενορχηστρώνοντας το βασικό θέμα, αλλά ουσιαστικά υποτασσόμενος σε αυτό.
Λογικό, θα αντιπροτείνει κάποιος, δεδομένου ότι ο πόλεμος, η βία, ο ανθρώπινος σπαραγμός για την απώλεια, η προσπάθεια του ανθρώπου (εδώ μιας γυναίκας στο Κόσσοβο μετά τον πόλεμο) όχι μόνο να συμβιβαστεί με το τρομακτικό γεγονός της δολοφονίας και εξαφάνισης του συζύγου της, αλλά ταυτόχρονα να δημιουργήσει ένα βιώσιμο μέλλον γι’ αυτή και τα παιδιά της αποτελούν per se κινηματογραφικό δρώμενο που δεν απαιτεί άλλα υποστηρίγματα. Και θα συνεχίσουν υποστηρίζοντας ότι σε αυτό το θέμα, ετούτη η λιτή σκηνοθεσία που παρακολουθεί αδιάλειπτα από κοντά το πρόσωπο της υπέροχης πρωταγωνίστριας, είναι η αρμόζουσα, αν και φαντάζει πρωτόλεια.
Η απάντηση είναι «Ναι, ίσως». Απλά προτιμώ την τέχνη μου πιο «καθαρή», να έχει βέβαια ως επίκεντρο την ανθρώπινη κατάσταση πλην όμως ελαφρώς αποστασιοποιημένα, τουτέστιν καλλιτεχνικά – με τον γεωμετρημένο, αισθητικά άρτιο τρόπο του Ταρκόφσκι, του Μπέργκμαν και του Κιούμπρικ (μα κι εκεί το πάθος, για όποιον μπορεί να το καταλάβει, αναβλύζει, μόνο που είναι πιο εγκεφαλικό και καλύπτεται πίσω από την υπερχειλίζουσα αισθητική κ.ο.κ.). Αυτό που με ενοχλεί, σε κάποιο βαθμό, με αυτό το είδος των ταινιών είναι ότι κραυγάζουν το δίκιο τους, φέρνοντας σε αμηχανία τον μη μετέχοντα στο δράμα θεατή, φιλοδωρώντας τον ενοχές και καλώντας τον σε δράση. Και πάλι, θα πουν οι περισσότεροι, τίποτα αθέμιτο και αρνητικό δεν υπάρχει σε αυτό. Ζούμε σε έναν κόσμο πόνου και μίσους, όπου η κατάσταση ευημερίας και ειρήνης δεν είναι το δεδομένο αλλά η εξαίρεση. Να ένας λόγος, θα αντιπροτείνω, που πρέπει να κρατήσουμε την τέχνη μας μακριά από την αναπαράσταση της φρίκης… και η κουβέντα αυτή μπορεί να κρατήσει για πάντα.
Ολοκληρώνω, αναφέροντας μια σκηνή από την ταινία που είχε το απευκταίο αποτέλεσμα (με έκανε να δακρύσω): Η μάνα παλεύει για να ξαναστήσει τη ζωή της και φυσικά δεν μπορεί να είναι ταυτόχρονα παρούσα στη ζωή των παιδιών της. Όταν ανακαλύπτει ότι ξεκίνησε η περίοδος της έφηβης κόρης της δεν χαίρεται, δεν ξεκινάει μια από τις γνωστές συζητήσεις μαζί της για τη νέα φάση της ζωής της κλπ. Την αγκαλιάζει και ξεσπάει σε λυγμούς. Ξέρει πολύ καλά τι σημαίνει αυτό, σ’ εκείνον τον τόπο, σ’ εκείνον τον χρόνο. Γιατί είναι Γυναίκα, γιατί είναι Μάνα, γιατί είναι Άνθρωπος.
Αναγνώσεις 