Ο μαξιμαλισμός υπό τη μορφή πολυσέλιδης αφήγησης στη σύγχρονη λογοτεχνία-συνήθως- ευνοεί τη συναισθηματική εμπλοκή, την εύκολη και άμεση ταύτιση του αναγνώστη με τον συγγραφέα, παρωδώντας μια σχέση που οφείλει σε πρώτο επίπεδο να είναι ανταγωνιστική, να χτιστεί σταδιακά και -ίσως, ίσως- να καταλήξει στην ευτυχή ώσμωση.
Στις πλείστες των περιπτώσεων η μαξιμαλιστική τάση εκλαμβάνει ως δεδομένο το ζητούμενο, με τον πληθωρικό συγγραφέα να αναλύει εξαντλητικά το προφανές προς μεγάλη ανακούφιση του πειθήνιου αναγνώστη, καθιστώντας το επίμοχθο έργο της ανάγνωσης ελαφρύτερο. Ο συγγραφέας δωροδοκεί (με ρέουσες σελίδες) τον ράθυμο αναγνώστη, χαριεντιζόμενος με την ανεπάρκειά του τελευταίου, ουδόλως στηλιτεύοντας αλλά υποστηρίζοντάς τη, διότι προφανώς λειτουργεί παρακολουθηματικά στη δική του συγγραφική ανεπάρκεια. Ο ελλιπής συγγραφέας ανατροφοδοτείται από το ελλιπές κοινό του. Quid pro quo… και η κοπριά στα λάχανα!
Τουναντίον η σύνθλιψη, η συμπύκνωση, η ελλειπτικότητα, η αφαίρεση οξύνουν -συχνότερα- την αντίληψη του αναγνώστη (ο πυκνός λόγος μπορεί ταυτόχρονα να είναι και πολυσέλιδος, παραμένοντας μινιμαλιστικός), καθώς απαιτούν από αυτόν να «συμπληρώσει τα κενά», να ελιχθεί εντός των λέξεων, συγκρατώντας το φευγαλέο και το ανείπωτο. Στη συνέχεια να τροχοδρομήσει σε διάδρομο ολισθηρό, εγκαταλείποντας την ασφάλεια της άπλετα δοσμένης σαφήνειας προς χάριν της άγριας ομορφιάς του νεφελώδους που αποτελεί την ουσία της τέχνης.
Αν ήθελα να το σχηματοποιήσω, θα έλεγα προς πρόκειται για κίνηση προς τα μέσα, μια ενδόρηξη – σε αντίθεση με την έκρηξη του μαξιμαλισμού, η οποία παράγει εκ πρώτης θεαματικά αποτελέσματα, προξενώντας την άμεση ταύτιση του αναγνώστη/ θεατή. Στην πρώτη περίπτωση, της αφαίρεσης, το υπολανθάνον κυριαρχεί, δεν εκχωρείται αβίαστα, δεν μετουσιώνεται σε οίστρο, μάλλον συντάσσεται με την Μπαλζακική «κόσμια βακχεία».
Το αποτέλεσμα βεβαίως στην περίπτωση του ελλειπτικού λόγου, ως αναγνωστική επίγευση, είναι ανθεκτικότερο για τον αναγνώστη, καθότι κερδίζει σε διάρκεια ό,τι χάνει σε ένταση. Τίθεται βεβαίως το ερώτημα κατά πόσον η διάρκεια είναι προτιμότερη της έντασης (άρα της στιγμής), παραπέμποντάς μας στα κλασικά ζεύγη αντιθέτων του Παρμενίδη, με το ερώτημα (ποιο από τα δύο είναι θετικό και ποιο αρνητικό) να παραμένει ανοιχτό προς διερεύνηση…
Εν τέλει, η χαμηλή εκπομπή θορύβου του μινιμαλισμού δρα ως αναλγητικό, ιδίως σε μια σκοτεινή εποχή ημιμάθειας όπου η παρουσία του φευγαλέου, του «one hit wonder», κατακερματίζει τον χρόνο προσθέτοντας στις ήδη υπάρχουσες εμβοές (πληροφορίες, ιδέες, λέξεις, εικόνες), δυσχεραίνοντας την «απουσία επένδυσης στη σιωπή» (G. Steiner).
Αναγνώσεις 