Γνωρίζουμε ότι μπορείς να παραμείνεις μόνος μέσα στο πλήθος, μέσα σε μια σχέση, απομονωμένος ακόμα και μέσα σε μια αγκαλιά θρεμμένη με αγάπη. Δεν πρόκειται απαραίτητα για απόφαση ή επιλογή, τουλάχιστον όχι σε συνειδητό επίπεδο, αν και δεν είναι αυτή η ουσία της ανάρτησης. Από την άλλη πλευρά, θεωρώ ότι η μοναχικότητα που συχνά καταλήγει στη μοναξιά είναι μια πορεία, όχι μια κατάσταση σταθερή και διαρκής. Έχει απαρχές αλλά και πιθανό τέλος, όμως στο ενδιάμεσο κινείται σε δαιδαλώδη μονοπάτια, με συχνές παρεκκλίσεις και σκαμπανεβάσματα. Χτίζεται συν τω χρόνω, με δομικά υλικά που προσφέρει σε αφθονία η ζωή με τα λακτίσματά της. Απαιτούνται βέβαια γερά θεμέλια, ένας πυρηνικός εαυτός που έχει συγκροτηθεί αυτόνομα, σχετικά αυτάρκης, και αυτόφωτος, καθώς τίποτα δεν γεννιέται από το τίποτα, αλλά το επιπλέον επικάθεται πάνω στο ήδη υπάρχον.
Το ζήτημα παραμένει ότι το μοναχικό υποκείμενο, εφόσον διαθέτει οξυδερκές πνεύμα και ματαιοδοξία ως αντιστάθμισμα, πέφτει στο εξής παράδοξο: αρχίζει σταδιακά και απολαμβάνει την κατάστασή του. Της αποδίδει μοναδικά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, την εκλογικεύει και μ’ αυτόν τον τρόπο τη μονιμοποιεί. Εκείνο που ορίζεται, αναλύεται και εξηγείται, καθίσταται τελικά θελκτικό, ιδίως εφόσον δεν μπορεί να εκδιωχθεί. Τέρας μεν, δικό μας τέρας δε, το οποίο έχουμε εκθρέψει με το αίμα μας, με τα όνειρά μας που διαψεύστηκαν, με τις χαίνουσες πληγές μας.
Οι άνθρωποι είναι παράξενα πλάσματα. Αγαπούν συχνά τα ελαττώματά τους, απολαμβάνουν να εμβαπτίζονται στα λύματα παρά στην κολυμπήθρα του Σιλωάμ (ματαίως παλεύουν οι θρησκείες και η φιλοσοφία αιώνες τώρα). Ο μοναχικός άνθρωπος αρχίζει να αγαπά τη μοναχικότητα που μετατρέπεται σε μοναξιά, να την αποζητά και, το χειρότερο, να στέκεται ειρωνικά απέναντι στους άλλους, τους πληβείους, που διαδηλώνουν την ανάγκη τους για επαφή, για ένωση, για κοινότητα. Δειλοί, ισχυρίζεται, που έχουν σκοτώσει εξαρχής μέσα τους τον αυτόνομο εαυτό τους και αναζητούν στους άλλους παρηγοριά για το γεγονός ότι τελικά όλοι μας ζούμε και πεθαίνουμε μόνοι.
Υπερβολές μοναχικών ανθρώπων. Προφανώς δεν υπάρχει εδώ κάποιο διαζευκτικό. Δεν υφίσταται καθαρότητα όπου είτε ζεις ως βυρωνικός ήρωας είτε διαλύεσαι ανεπίγνωστα εντός της μάζας. Ο αυτόφωτος ετεροκαθορίζεται εξίσου συχνά, όπως και ο ετεροκαθοριζόμενος δύναται βαθμιαία να αυτονομηθεί. Η ζωή περιγελά τις βεβαιότητες, ιδίως εκείνες των πνευματωδών ανθρώπων που έχουν την τάση να εκλογικεύουν, να προτρέχουν σε συμπεράσματα και να πλάθουν αφαιρετικά σχήματα στα οποία πιστεύουν ακράδαντα, ακριβώς γιατί μπορούν να επιχειρηματολογήσουν άψογα υπέρ αυτών.
Οι λεκτικές ακροβασίες τελικά αποκρύπτουν το σημαντικότερο: Εκείνος που τις εξαπολύει είναι τελικά ένα τραυματισμένο ζώο που γλείφει μονάχο του τις πληγές του, ακριβώς γιατί δεν μπορεί -ω της ειρωνείας! – να βρει τα κατάλληλα λόγια και να ζητήσει από ένα στοργικό χέρι να του προσφέρει την αγάπη που επιζητά.
Αναγνώσεις 