Ο αναγνώστης βιώνει τη σιωπή, όπως μας περιγράφει ο Steiner, και η σιωπή κατοικεί (σ)τον αναγνώστη. Η σιωπή είναι βάρος. Η σιωπή έχει τίμημα. Οι λέξεις φύονται στο θερμοκήπιο του μυαλού, τρομάζουν με το παραπανίσιο φως, κρύβονται στις γωνίες όταν στη σιγαλιά εισέρχεται τρίτος. Για τον αναγνώστη δεν υπάρχουν αγαπημένα πρόσωπα και οι ανάγκες τους. Υπάρχει αποκλειστικά η μοναχική του απόλαυση από τη μία και οι εισβολείς από την άλλη. Κάθε παρεμβολή εκλαμβάνεται ως παρενόχληση, καθώς διακόπτει κάτι ιερό: την τελετουργία κατά την οποία το υποκείμενο έρχεται σε επαφή με τον εαυτό του, με τις μύχιες σκέψεις του.
Η πάλλουσα καρδιά του αναγνώστη θαρρείς πως διοχετεύει συνεχώς αίμα σε ένα μόνο όργανο: εκείνο που διαβάζει. Και δεν εννοώ τα μάτια, τα οποία είναι απλά οι μεσάζοντες. Την ώρα της μυσταγωγίας, εντός του αναγνώστη ξεφυτρώνει ένα άλλο όργανο, το πλέον σημαντικό, πλεγμένο από κομμάτια νόησης, φαντασίας και συναισθήματος. Θνησιγέννητο ή με ελάχιστο προσδόκιμο ζωής, ίσως εκπνεύσει άμα τη εμφανίσει και η παρουσία του δεν είναι εγγυημένη. Ζηλότυπο όργανο, τρέφεται από τη μοναξιά του ξενιστή του, έτοιμο να μαραζώσει, να αναδιπλωθεί και να εξαφανιστεί μόλις αντιληφθεί ότι ο οικοδεσπότης του δεν αφιερώνει την αμέριστη προσοχή του.
Τέλος, η ευκταία διεύρυνση του εσωτερικού εαυτού που αναφέρει ο Bloom. Κι ετούτη αποτελεί παράγωγο της σιωπής, χωρίς αμφιβολία. Καμία διεύρυνση ποιοτική, σε αντίθεση με την εύκολη την ποσοτική, δεν επετεύχθη σε κατάφωτες αίθουσες, «μες στην πολλή συνάφεια του κόσμου». Ο κατατηξίτεχνος συγγραφέας δημιουργεί στη σιωπή και την απομόνωση, ο αναγνώστης συμμετέχει μες τη σιωπή – καμία άλλη συνθήκη δεν είναι τελεσφόρα. Κι όταν ο τελευταίος ακραγγίζει φευγαλέα τον οραματισμό τού δημιουργού κάνοντάς τον δικό του, η φλόγα της δημιουργίας τούς διαπερνά, αναλώνοντας τη (με)μονωμένη ύπαρξη, ενώνοντάς τους εις σάρκα μία.
Η όποια αναλογία και σύγκριση με την ερωτική επαφή είναι αναπόφευκτη, καθότι δύο ψυχές και σώματα εναρμονίζονται στιγμιαία καταργώντας τον χρόνο, κατανικώντας προσωρινά την κυριαρχία της λήθης. Η ανάγνωση, ως διεύρυνση του εαυτού, εν τέλει, ξεδιπλώνει τον εσωτερικό μας χρόνο, αφαιρώντας χώρο από την απέραντη επικράτεια του Μεγάλου Πουθενά. Αλλά κάθε φορά, σαν να μην υπάρχει επιστροφή από τον κόσμο που έπλασε ο συγγραφέας, σαν να μην υπάρχει έξοδος από τις σελίδες του βιβλίου, σαν να μην υπάρχει άλλη ζωή παρά εκείνη των λέξεων.
Ώσπου, όπως είπε κι ο Σαρτρ, όταν καταφτάσει τροπαιούχος ο θάνατος, να μη βρει παρά ένα άδειο κέλυφος.
Αναγνώσεις 