Μύρια όσα έχουν ειπωθεί -και θα συνεχίσουν όσο υπάρχουν αναγνώστες που οργώνουν τα «πέλαγα» του γραπτού λόγου- για το «Μόμπι Ντικ». Το έργο αυτό που μαρμαίρει την παγκόσμια λογοτεχνία διακρίνεται, μεταξύ άλλων, για το ότι προσφέρει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης.
Το πρώτο, η θαλασσινή περιπέτεια, άμεσα προσβάσιμο και προσλήψιμο τόσο από τους «παροικούντες» όσο και από τους «περαστικούς». Και μόνο αυτό θα αρκούσε, αν και είναι πάμπολλοι εκείνοι που έχουν εγκαταλείψει το…πλοίο εξαιτίας της ανήριθμου παράθεσης «βαρετών» λεπτομερειών.
Εκείνο όμως που καθιστά το έργο αυτό μνημειώδες, τοποθετώντας τον συγγραφέα του μεταξύ των αείποτε δημιουργών, είναι η δεύτερη, τρίτη, νιοστή ανάγνωση, έντεχνα κρυμμένη και ενδεδυμένη τη θαλασσινή περιπέτεια.
Σταχυολογώντας: Η λευκή φάλαινα ως θεϊκή παρουσία/απουσία, μοχθηρή όπως ο θεός της Παλαιάς Διαθήκης, εκδικητική και εσαεί απρόσιτη στους κοινούς θνητούς, σέρνει πίσω της και επάνω της την ιστορία των αναρίθμητων θυμάτων της. Αλλά ταυτόχρονα ειδομένη και ως η αδιάφορη -προς καθετί ανθρώπινο- Φύση, αδάμαστη, ανοίκεια και αιώνια, σε αντίθεση με το πεπερασμένο του ανθρώπινου βίου που συνεχίζει εμμονικά και ατελέσφορα να κυνηγάει χίμαιρες.
Ο Ahab ως άλλος Βυρωνικός ήρωας, έξω και πάνω από τις ανθρώπινες συνθήκες, περιορισμούς και νόμους, αρνούμενος να υποκύψει σε οιαδήποτε άλλη Δύναμη πλην εκείνης που εκπορεύεται από το Εγώ του, έτοιμος για την υπέρτατη θυσία του Εαυτού και συνεπώς και των έτερων.
Και, τέλος, η Κιβωτός, το πλοίο που φέρει την Ανθρωπότητα, το πλήρωμα, εντός της. Έρμαιο στη θέληση εξω-ανθρώπινων δυνάμεων, με τα μέλη της να εξυπηρετούν σκοπούς αλλότριους και ακατανόητους, ως την φυσική τους εξόντωση. Το μέγα λευκό μυστήριο παραμένει απροσπέλαστο, παρασύροντας στα βάθη του αγνώστου όσους τολμηρούς -και μη- προσπαθούν να το κατανοήσουν, να το χειραγωγήσουν, να το εξοντώσουν.
Έτσι ακριβώς όπως και το «Μομπι Ντικ» θα παραμείνει για πάντα απροσπέλαστο σε εκείνους που το προσεγγίζουν έχοντας πιστέψει πως το αντίτιμο της αγοράς τού πολυσέλιδου τόμου, τους εξασφαλίζει αυτόματα και το δικαίωμα στη μέθεξη.
Αναγνώσεις 