Δεν ξέρω αν πρόκειται για το «απόλυτο αφρο-αμερικανικό μυθιστόρημα», αλλά σίγουρα είναι το πλέον ολοκληρωμένο που -εγώ τουλάχιστον- έχω διαβάσει, σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι μαύρος άντρας στη δεκαετία του 50.
Δεδομένου ότι δεν μπορώ να υποκριθώ πως κατανοώ και συμμερίζομαι από τη πολυθρόνα της οικίας μου τα προβλήματα ρατσισμού που αποτελούν το Προπατορικό Αμάρτημα των ΗΠΑ, αναγκαστικά στέκομαι στη λογοτεχνική αξία του κειμένου.
Ως τέτοιο λοιπόν, θεωρώ πως είναι εξαιρετικής ποιότητας, έχοντας αποφύγει εκ προθέσεως τη ρεαλιστική-νατουραλιστική καταγραφή της πραγματικότητας που βιώνει ο ήρωας. Η τεχνική που χρησιμοποιεί για να το επιτύχει είναι να κινείται ενίοτε σε έναν σουρεαλιστικό κόσμο, υπό μορφή ονείρου, βοηθώντας στην αποστασιοποίηση του αναγνώστη.
Το αποτέλεσμα -όπως καλά γνωρίζουν όσοι έχουν έρθει σε επαφή με το έργο του Μπρεχτ- είναι η συναισθηματική «μόνωση» που επιτρέπει την εγκεφαλική-νοητική εμπλοκή του αναγνώστη – κάτι απαραίτητο εφόσον στόχος είναι ενεργητική συμμετοχή της σκέψης και όχι η παθητική κατανάλωση εύπεπτων, υποβολιμαίων από τον συγγραφέα, συναισθημάτων. Και σε αυτό πετυχαίνει άψογα ο Ellison.
Προφανώς ο ταλαντούχος συγγραφέας δεν ανακαλύπτει τον τροχό, και με το πέρας των ετών το magnum opus του, σε μένα τουλάχιστον, δεν προκαλεί έκπληξη ή θαυμασμό, αλλά τελικά πόσα είναι τα λογοτεχνικά έργα (πλην… Λακεδαιμονίων) που το πετυχαίνουν αυτό;
Συγκεφαλαιώνοντας: Ποιοτικό, πλην όμως όχι απαραίτητο!
Αναγνώσεις 